اینجا کرمان است،زادگاه شهید باهنر
یکشنبه ۸ شهريور ۱۳۹۴ ساعت ۱۴:۰۹:۵۵
این شهر کویری و پهناور،که از دیرباز مهد پرورش عالمان و انسان‌های وارسته و دانشمند بوده است ،زادگاه دومین نخست وزیر ایران است که در تاریخ 8 شهریور 1360 در حادثه تروریستی دفتر نخست وزیری به همراه شهید رجایی به شهادت رسیدند. هرچند کرمان به انداره وسعتش حرف برای گفتن دارد اما امروز تنها به بهانه شهادت معلمی بزرگوار که متعلق به این دیار است ،به مختصری از جاذبه های این شهر خواهیم پرداخت.
کرمان با نام قدیم کارمانیا،یکی از کلان‌شهرهای ایران و مرکز استان کرمان است. این شهر در جنوب شرقی ایران واقع شده است.این شهر در دوره زندیه یکی از پایتخت‌های ایران بوده و دارای بافت کویری است. امروزه کرمان مرکز صنعتی، سیاسی، فرهنگی و علمی جنوب شرق کشور است.
این استان،دارای جاذبه های دیدنی بسیاری است:
مجموعه گنجعلی خان
مجموعه گنجعلی خان در مرکز شهر کرمان و در کنار بازار بزرگ کرمان قرار دارد. گنجعلی بیک ملقب به گنجعلی خان از از حکام مشهور زمان شاه عباس بود که در آبادی این منطقه کوشید. او برای اینکه در وسط شهر تفرجگاه‌های عمومی وجود داشته باشد، ابتدا یک میدان بزرگ ایجاد کرد. این میدان که بیش از صد متر طول و پنجاه متر عرض دارد از چهار طرف با بناهای عام المنفعه شامل مدرسه، مسجد، بازار و حمام ، چهارسوق، آب‌انبار و ضرابخانه محصور شده و یک مجموعه عالی از آثارعمرانی عصر صفوی است.معمارآن استادسلطان محمد معماریزدی است.
بازار گنجعلی خان،در بخش جنوبی میدان گنجعلی خان قرار گرفته است. مدرسه و کاروانسرای گنجعلی خان در ضلع شرقی میدان گنجعلی خان واقع شده و روزگاری مدرسه ای پر رونق بوده که بعدها به کاروانسرا تبدیل شده است.مسجد گنجعلی‌خان در ضلع شرقی و در جوار سرای گنجعلی‌خان واقع شده است.
ضرابخانه گنجعلی‌خان (موزه سکه) در اواسط بازار غربی و در شمال میدان واقع است.این بنا از آثار اواخر دوره گنجعلی‌خان است و محل ضرب سکه و مسکوکات طلا و و نقره دولتی بوده است و در حال حاضر انواع سکه‌های قدیمی در غرفه‌های آن به نمایش گذاشته شده و یکی از معتبرترین موزه‌های سکه ایران است. آب انبار در حد میانی بازار غربی قرارگرفته است و دارای سردری زیبا با تزیینات مربوط به دوره صفویه است.
حمام گنجعلی خان در ضلع جنوبی میدان و در میانه بازار بزرگ کرمان واقع است و شامل سردر، دالان ورودی، رختکن، هشتی حدفاصل گرمخانه، خزینه، چال حوض، بخش خصوصی و تون است. رختکن این حمام دارای 6 غرفه است که از انتها به هم مرتبط هستند و هریک به طبقه‌ای از مردم اختصاص داشته است.خزینه حمام، بخش مخصوص استحمام حکام و بزرگان،دارای دو قسمت آب سرد و گرم بوده و در کف آن دو دیگ مسین بزرگ نصب گردیده که گرمای آن از طریق تون یا “گلخن” که در زیر خزینه قرار گرفته تامین می شده است.
یخچال مویدی
یخچال مویدی در اواخر دوره سلجوقیان به دستور موید الدین ریحان،از جمله ی کارگزاران نزدیک حکومت ساخته شده است و آب آن را قناتی به همین نام تأمین می‌نموده‌است. عناصر تشکیل دهنده یخدان مویدی عبارت‌اند از مخزن، حصار، استخر و چاله یخ میباشد و مصالح استفاده شده در ساخت آن شامل خشت خام و ملات گل و اندود کاه گل میباشد .پلان مخزن دایره شکل است که گنبدی بر روی آن احداث کرده‌اند حصار آن نسبتا بلند و ۱۲ متر ارتفاع دارد. کاربری یخچال مویدی نیز در گذشته نگهداری یخ برای ایام تابستان مردم شهر بوده‌است.این یخچال به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
بازار بزرگ کرمان
بازار کرمان از میدان ارگ شروع و به میدان مشتاقیه ختم می‌شود. هر بخش از بازار کرمان در زمان یکی از فرمانروایان این شهر ساخته شده و در ایران منحصربه‌فرد و دارای شهرت جهانی است. بازار بزرگ کرمان از بازارهای متفاوت تشکیل شده است. بازار کرمان بیش از 60 درصد آثار تاریخی این شهر را در خود جای داده است که مجموعه گنجعلی خان از آن دسته است .
کاروانسرای چهار سوق، بازار اختیاری (شاهی)، مجموعه و بازار وکیل، مجموعه و بازار حاج آقا علی (بازار آهنگری)، مجموعه و بازار ابراهیم خان، بازار قلعه محمود و ... نیز از قسمتهای دیگر این مجموعه به شمار می روند.
باغ موزه هرندی
باغ موزه هرندی توسط “عدل السلطان” بنا و در سال 1313 شمسی به “ابوالقاسم هرندی” فروخته شد به دلیل توقف چند روزه‌ی رضاخان در مسیر سفر تبعیدش مورد توجه قرار گرفت. از جمله قسمتهای باغ هرندی می توان ساختمان اندرونی ، بیرونی ، بهارخواب ، حمام ،آشپزخانه ،اتاق های مستخدمین ، گاوگرد (گاوچاه) ، حوض و آب نما و اصطبل را نام برد كه بر اثر مرور زمان دستخوش تغییرات زیادی شده است.
در حال حاضر طبقه‌ی همکف ساختمان باغ موزه هرندی به‌عنوان موزه‌ی سازهای سنتی و طبقه‌ی اول آن به‌عنوان موزه‌ی باستان‌شناسی کرمان مورد بازدید علاقه‌مندان قرار می‌گیرد. اشیاء سفالی، مهره‌های سنگی و درفش فلزی از جمله اشیایی است که در بخش تمدن شهداد موزه‌ی باستان‌شناسی به چشم می‌خورد. سفالینه‌های خاکستری رنگ بسیار ظریف با قدمت حداقل 5هزار سال پیش از هلیل رود به نمایش گذاشته شده است.
هم‌چنین آثار به نمایش گذاشته شده از دوره‌ی تاریخی جازموریان که متعلق به دوره‌ی هخامنشیان شامل جام‌های سفالین، بشقاب، کوزه، قمقمه و ریتون‌های منتهی به سرجانورانی چون اسب، قوچ و گاو میباشد. موزه‌ی سازهای سنتی کرمان در سال 1381 افتتاح و در آن سازهایی از قبیل قیچک، سنتور، قانون، رباب، تنبك ، تار ، دایره ، كمانچه و عود به نمایش گذاشته شده است. 250 ساز در موزه‌ی ساز نگهداری می‌شوند که بخشی از این سازها اهدایی استاد حسین مسعود بنیان‌گذار موزه ساز و بخش دیگر مجموعه‌ی شخصی آقای توحیدی است که حاصل سال‌ها تحقیق و پژوهش ایشان است و یک مجموعه نیز متعلق به کیوان پهلوان است که در سه بخش سازهای ملی، سازهای مقامی (محلی) و سازهای بین‌المللی گنجانده شده‌اند.باغ موزه هرندی به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آنچه بیان شد تنها بخش کوچکی از جاذبه های داخل شهر کرمان است و در مقالاتی دیگر به تفصیل به باقی مکانهای این استان پهناور از جمله گنبد جبلیه، ارگ بم ، باغ شازده ماهان ،باغ فتح آباد،روستای تاریخی میمند ، کویر شهداد و ... خواهیم پرداخت.ضمن آنکه سوغات، صنایع دستی و فرهنگ غنی این دیار نیز نیاز به توضیحات مفصل دارد.
ر. زرگر