سفر به دیار شهید رجایی

معلم ساده و بزرگ منشی که تنها 28 روز رئیس جمهور ایران بود و در یک بمب گذاری در کنار دوست و همراهش محمد جواد باهنر به شهادت رسید.
قزوین دیار رجال و مشاهیر بزرگ و نام آوری است که  در زمینه های مختلف علمی، هنری، سیاسی و... از این سرزمین کهن برخاسته و هر یک توانسته اند با خلق آثار و اقدامات ارزشمند، تاثیر بسزایی در پیشبرد فرهنگ ملی داشته باشند. پس بی جهت نیست به شرح مختصری از جاذبه های این استان بپردازیم.
قزوین که به پارسی میانه کاسپین خوانده می شد، یکی از شهرهای بزرگ ایران  و مرکز استان قزوین است. این شهر در زمان حکومت صفوی پایتخت ایران بوده و به همین دلیل دارای اماکن و موزه‌های تاریخی بسیاری است. قزوین از نظر تعداد اثر تاریخی رتبه اول را در ایران و سوم را در جهان دارد.

 قزوین پایتخت بزرگ خوشنویسی ایران است و از جمله خوشنویسان معروف آن می‌توان به میرعماد قزوینی (از سرآمدان هنر خوشنویسی ایرانی و بزرگترین خوشنویس در خط نستعلیق ) اشاره کرد.

در شهر قزوین آثار کهن و باستانی گوناگونی از جمله حمام قجر، کاخ چهل‌ستون، امامزاده حسین،خیابان سپه (قدیمی‌ترین خیابان ایران) و ... قرار دارد.

حمام قجر
حمام قجر یکی از کهن‌ترین و بزرگ‌ترین گرمابه‌های قزوین است که در سال ۱۰۵۷ هجری قمری به وسیله امیر گونه خان قاجار قزوینی از سرداران شاه عباس صفوی به دستورشاه ساخته شده و نخست "حمام شاهی" نام داشته است.
حمام از سه بخش اصلی سربینه، میاندر و گرمخانه و همچنین از دو قسمت جداگانه زنانه و مردانه تشکیل شده است، در اصلی آن رو به جنوب باز می‌شود و با راه پله‌های مارپیچ به سربینه منتهی می‌گردد. سربینه بزرگ گرمابه که حوض زیبایی در وسط آن قراردارد شش شاه‌نشین و طاق نما را در پلانی هشت ضلعی با راهرویی به گرمخانه پیوند می‌دهد.
این اثر تاریخی در سال ۱۳۷۹ توسط میراث فرهنگی و گردشگری استان قزوین خریداری و با سرمایه گذاری شهرداری قزوین و مدیریت سازمان نوسازی و بهسازی مرمت شد و هم اکنون به عنوان موزه مردم‌شناسی در ۳ بخش اقوام، آداب و رسوم و مشاغل مورد بازدبد علاقه‌مندان قرار می گیرد.
این اثر به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

کاخ چهل‌ستون
عمارت چهل ستون قزوین،معروف به عمارت کلاه فرنگی بنایی است در شهر قزوین. این بنا که تنها کوشک باقی‌مانده از مجموعه کاخ‌های سلطنتی روزگار شاه تهماسب است،در مرکز شهر قزوین و در میدان آزادی ( سبزه میدان ) قرار دارد و در دوره صفویه و زمانی که قزوین پایتخت بوده است،به کلاه فرنگی مشهور بود.
" عمارت  کلاه فرنگی" به همراه سردر عالی قاپو تنها بناهای باقی‌مانده از باغهای دوره صفویه در قزوین است.
این بنا در دوره قاجاریه توسط محمدباقر سعدالسلطنه فرماندار وقت قزوین بازسازی شد و چهلستون نام گرفت.
عمارت چهلستون ساختمانی هشت گوش و در دوطبقه به مساحت تقریبی ‎ ۵۰۰مترمربع بنا شده‌است.
رواقی با ستونهای آجری و قوسهای نیم دایره‌ای بنا را در برگرفته و بر بالای آن ایوانی با ستونهای چوبی استوار گردیده‌است.
نقشه بنا دارای طرحی با محورهای صلیبی و برون گرا و سقف طبقه همکف پوشیده از مقرنس با طرح‌های بدیع و سقف طبقه فوقانی خنچه پوش است.

نقاشی‌های دیواری طبقه اول نمونه‌ای از هنر نگارگری مکتب قزوین و دارای شهرت جهانی است. این دیوارهای مزین به نقاشی و دیوارنگاره‌ها در نوع خود منحصر به فرد بوده و وجود سه لایه دیوارنگاره حاکی از گذشت ادوار مختلف تاریخی بر آن است. تعداد نقاشی‌های دیواری این بنا مشخص نیست، اما طبق برخی از گفته‌ها،این نقاشی‌های دیواری از آب طلا بوده‌اند. مکتب حاکم بر این نقاشی‌ها از تغییر و تحولات سیاسی نیز تاثیر گرفته، به نحوی که ظهور نادرشاه و مکتب افشاریه در چهل ستون دیده می‌شود. همچنین ظهور قاجار نیز در سومین لایه نقاشی‌های کاخ چهل ستون دیده می‌شد که به مرور زمان از میان رفته‌است. برخی معتقدند بنای هشت بهشت اصفهان با گرته برداری از این اثر ساخته شده‌است.
این کاخ در سال ۱۳۳۷ به عنوان گنجینه اشیای تاریخی و باستانی مورد استفاده قرار گرفت و هم اکنون به موزه خوشنویسی قزوین تبدیل شده‌است. ضمنا اینت عمارت در فهرست آثار تاریخی ایران ثبت شده است.

امامزاده شاهزاده حسین
امامزاده شاهزاده حسین فرزند علی بن موسی الرضا است که مقبره‌اش در شهر قزوین واقع شده‌است. گفته شده که شاهزاده حسین در سفر به مرو حین عبور از قزوین، در این شهر درگذشت و در همانجا به خاک سپرده شد.
در دوره حکومت صفویه برای این امامزاده که بعدها به شاهزاده حسین معروف شد، ساختمان‌های متعددی بنا گردید و زیارتگاه مردم قزوین شد. مجموعه بناهای شاهزاده حسین عبارتند از: دروازه ورودی، ساختمان گنبد دار، رواق، میانسرا، ایوان، بقعه و اتاقهایی در اطراف صحن مرکزی یا میانسرا. ورودی مجموعه شاهزاده حسین، از سمت شمال، شبیه دروازه‌های ورودی شهرهای عهد صفویه و قاجاریه‌است. این ورودی دارای طاق نما و شش مناره‌است که هر یک با کاشی کاریها بسیار زیبا تزیین شده‌ است.
در سالهای اخیر نیز مجموعه شاهزاده حسین تعمیر اساسی شده و بناهایی را که به آن افزوده‌اند که از جمله آنها بنای یادبودی است که به یادمحمد علی رجایی رئیس جمهور سابق ایران، ساخته‌اند. در اتاق‌های اطراف امامزاده نیز کشته‌شدگان قزوینی جنگ ایران و عراق به خاک سپرده شده‌اند.

خیابان سپه
خیابان سپه قزوین نخستین خیابان طراحی‌شده ایران است که در دوره صفوی در زمان پایتختی قزوین احداث شد. در سال ۱۳۸۷رسما به عنوان اولین خیابان ایران در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.این خیابان را شاه طهماسب صفوی در شمال محله شهرستان قدیم یا حصار شاپور، همزمان با ایجاد جعفرآباد یعنی عمارت و خانه‌های دو طرف این خیابان و باغ سعادت آباد و عمارت دولتخانه و حرمسرا و باغ‌های شرقی و غربی عمارات مذکور احداث کرده‌است. ظاهرا نام خیابان هم از نام محله‌ای گرفته شده ‌است که شاه طهماسب در دوران ولیعهدی در آن شهر ساکن بوده‌است. در زمان شاه صفی خیابان را از سوی جنوب امتداد داده و به گورستان جنوب شهر قزوین(گورستان کُهَنبر) رسانده‌اند. بعدها نام این خیابان بر قسمتی از محله شهرستان قدیم اطلاق گردید و این بخش از شهر قزوین را محله خیابان نامیدند. خیابان سپه قزوین به عنوان نخستین فضای شهری که ماهیتی متفاوت از میدان ها و میدانچه ها و یا گذرهای ارگانیک فاقد طراحی داشته و بیشتر به عنوان مسیری مستقیم و طراحی شده برای رفت و آمد شباهت داشت، شناخته می شود.

به طور قطع، مختصری که از آن صحبت شد، تمام زوایای این استان زیبا و پرجاذبه را نشان نخواهد داد و تنها نیت آن بود که ذره ای کوچک از دین مان را به شهید رجایی و مهد پرورش آن بزرگوار ادا کنیم و جا دارد که در مقالات بعدی به تفصیل به آنها بپردازیم.

ر. زرگر