ویژه نامه روز معلم
سه شنبه ۱۰ ارديبهشت ۱۳۹۸ ساعت ۱۱:۴۴:۳۶
سالروز شهادت شهید مطهری(ره) و روز معلم
سالروز شهادت استوانه دین و دانش، استاد مطهری روز معلم نام گرفته است. وی با تکیه بر قدرت علمی، عقیدتی و فلسفی، هرگونه شبهه و سؤال در حوزه دین را پاسخ می داد و با شمشیر قلم و بیان و با منطق و استدلال، با التقاط و انحرافات شجاعانه مبارزه کرد. حضرت امام فرمودند: خدمتی که مرحوم مطهری به نسل جوان و دیگران کرده است، کم کسی کرده است. آثاری که از او هست، بی استثنا، همه آثارش خوب است و من کس دیگری را سراغ ندارم که بتوانم بگویم: «بی استثنا آثارش خوب است». ایشان بی استثنا آثارش خوب است؛ انسان ساز است؛ برای کشور خدمت کرده است.
عظمت مقام معلم
چندین سال است بهانه مقدس شهادت معلمی بزرگ و فرزانه، استاد شهید مطهری رحمه الله دست مایه قدردانی و تجلیل از معلم شده است؛ معلمی که انسان ساز و فرداپرداز است و تکریم و تعظیم او، تکریم و تعظیم علم است. معلم، معمار قلب هاست و بذر نور در دل ها می افشاند. قدردانی و تجلیل از معلم، قدردانی از باغبانی است که هر صبح، سبدی از صمیمیت با خود به کلاس می برد و با انگشتان مهربان خویش، بر شاخه قلب ها فردا را پیوند می زند. معلم را توقع نام و نان نیست. این گمنام، هر روز از تنور داغ جانش، هزاران نان بر سفره گرسنه دل ها می بخشد و از علقمه قلبش، هزاران مشک به خیمه های عطش می رساند. تجلیل معلم، سپاس از انسانی است که هدف و غایت آفرینش را تأمین، و سلامت امانت هایی را که به دستش سپرده اند، تضمین می کند.
شهید مطهری(ره)؛معلمی نمونه
در روز 13بهمن 1298 شمسی، خدای كریم به عالم ربانی حاج شیخ محمد حسین مطهری و همسر مؤمنش -سكینه - فرزندی هدیه كرد كه مرتضی نامیده شد و برای آن خانواده پاك، بهاران را به ارمغان آورد.
مرتضی كم كم دوران كودكی راپشت سر گذاشت . او كه علاقه عجیبی به حقیقت و معنویت داشت با شور و شوق فراوان، نزد پدر شروع به آموزش كرد و عاقبت این اشتیاق، وی را به مكتب كشاند و به دیدارگلهای آن بوستان رساند. او در دوازده سالگی عطر روح بخش گلستان بزرگ حوزه علمیه مشهد را احساس كرد و عاشقانه به آنجا روی كرد و چنان پرتلاش و منظم به تحصیل مشغول شد كه باعثشگفتی اهل بصیرت گردید. رفته رفته افكاری بلند و سؤ الهایی سرنوشت ساز برایشآشكار شد جهان آفریده كیست ؟ خدا چگونه صفاتی دارد؟ انسان برای چه آفریده شده است؟ و... این پرسشها همه فكر او را به خود مشغول ساخته بود. در آن زمان مرتضی آرزو میكرد كه روزی بتواند در درس میرزا مهدی شهیدی رضوی - مدرس فلسفه الهی - حاضر شود،
جلوه های معلمی شهید مطهری(ره)
استاد در آغاز درس، مقدمات را به خوبی توضیح می داد و مشخص می کرد که مطلب بر چه مقدماتی مبتنی است، و این خصوصیت باعث می شد که هنگام تدریس، اشتباهاتی در ذهن شنونده پیش نیاید... استاد مطهری می کوشیدند چیزهایی را که موجب درهم آمیختگی فکری و اشتباه در مطلب می شود، نخست توضیح دهند، تا هنگام درس، استدلال به درستی جایگیر شود.
مرحوم مطهری رحمه الله در تدریس نیز همچون سایر جنبه های زندگی اش بسیار منظم و مقیّد به برنامه بود، در طول کلاس حتی المقدور از مطلب اصلی دور نمی شد، و اگر احیانا مطلبی را بر سبیل استطراد بر زبان می آورد، آن را به گونه ای انتخاب می کرد که با موضوع مورد بحث قرابت داشته باشد و در هر حال رشته اصلی بحث را رها نمی کرد و از ابتدا تا به انتها آن را به خوبی دنبال می کرد.
آداب معاشرت با استاد
امام سجاد (علیه السلام) در رسالة الحقوق، می فرماید:
«وَ حَقُّ سائِسِک بِالعلم، التّعظیمُ لَهُ وَ التّوقیرُ لِمَجْلِسِه وحُسْنُ الأستمَاعِ الیه»1
«حق آن کس که عهده دار آموزش تو است، آن است که احترامش کنی، مجلس او را بزرگ و گرامی بداری و به او خوب گوش دهی.»
شنونده نباید خود را داناتر از گوینده و استادش فرض کند و به گفته های او گوش ندهد، یا بی اعتنایی کند، یا تصور کند هر چیز را می فهمد و نیازی به شنیدن و گوش دادن ندارد.
«شهید ثانی»، نسبت به تمرکز حواس و استماع دقیق سخنان استاد و ارج نهادن به توضیحات او چنین می نویسد: «شاگرد، نباید در ادامه هر نوع سخن و گفت وگوی استاد، وقفه ای ایجاد کند و پیوستگی کلام او را [با حرف زدن خود] از هم بگسلد. او نباید در بیان مطلب بر استاد سبقت بگیرد و در خط مشی گفتار او خویشتن را در مسیر گفتار او آورده و با وی هماوردی کند، بلکه باید درنگ نماید که سخن استاد به پایان برسد و سپس سخن خود را به میان آورد. آنگاه که استاد با او گفت وگو می کند و یا در جمع حاضران جلسه درس، سرگرم بحث و مذاکره است، نباید با شاگردان دیگر صحبت کند، بلکه موظف است سراپا گوش گردد و درس استاد را کاملًا استماع نموده و تمام حواس و قوای خود را به منظور درک و فهم بیان او متمرکز سازد. با تمام دقت به گفتار استاد گوش فرا دهد و چنین وانمود کند که با عطش شدید و علاقه وافری خواهان چنان مطالبی است...».
علاوه بر آنچه گفته شد موارد دیگری نیز در کتب اخلاقی، به عنوان آداب معاشرت با استاد ذکر شده که به آنها اشاره می نماییم:
1.ضرورت جستجو از استاد و معلّم لایق و شایسته چرا که استاد نقش تعیین کننده ای در تربیت دینی و اخلاقی دانشجویان دارد.
2.حفظ حرمت استاد با این دید که استاد به عنوان پدر معنوی دانشجو می باشد.
3.چشم پوشی از عیوب استاد.
4.تواضع و فروتنی در برابر استاد.
5.حضور در کلاس پیش از ورود استاد.
6.تحمل و بردباری در برابر تندی ها و یا بد اخلاقی استاد.
7.عدم ایجاد مزاحمت برای استاد.
8.نباید شاگرد مانع استراحت استاد گردد.
9.وقت تدریس را نباید بر استاد تحمیل نمود.
10.نشستن شاگرد در برابر استاد باید همراه با نزاکت و ادب باشد.
11.مواظبت از رفتار و گفتار در پیشگاه استاد حتی صدای خود را بیش از اندازه بلند نکند.
12.نباید در محضر استاد با دیگران در گوشی و پنهانی صحبت کرد،
13.پرهیز از تیکه زدن و لم دادن در برابر استاد
14.پرهیز از خنده بیجا در کلاس
15.رعایت ادب و نزاکت در خطاب به استاد به گونه ای که خطابات تحقیرآمیز نباشد.
16.نادیده گرفتن لغزش زبانی استاد حتی اگر تعبیری از زبان او خارج شد که دارای توجیه و مفهوم مستهجن و زننده ای بود نباید زمینه خنده را فراهم نمود.
17.پرهیز از سؤ ال های فرساینده و تلف کننده فرصت.2
پی نوشت ها
1.مكارم الاخلاق، ص 419.
2.ر. ك: حجتى، سيد محمد باقر، آداب تعليم و تعلم در اسلام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، بيستم، 1374، ص 350- 415.