نشست علمی- پژوهشی

استاد حقیری در مقدمه بحث خود گفت: هدف کلی نشست بر پایه پژوهش در سیره فاطمی و پیوند آن با پرورش نسل تمدن‌ساز و آینده‌نگر تأکید دارد. محور کلیدی این نشست، ولایتمندی به مکتب فاطمه علیهاالسلام است که به‌عنوان خط‌کش و معیار در شناساندن رضایت یا غضب الهی و جهت‌دهی به رفتار فردی و اجتماعی به کار می‌آید.

خانم حقیری در ادامه مهمترین مبنای سیره فاطمی را خدامحوری بیان کرد و گفت: اصل اساسیِ سیره فاطمی، خدامحوری است. در برابر خدا محوری، خودمحوری شکل می‌گیرد که می‌تواند به تفکر اومانیستی منجر شود. رضایت الهی در گرو پیوستگی با مکتب فاطمه و حضور در مسیر اطاعت الهی است؛ مسیر انسان برای رسیدن به کرامت انسانی و رضایت الهی تنها از طریق هدایت شهوات و غضب‌ها در مسیر خدامحوری می‌گذرد و این عبور از عالم خیال به عالم ملکوت و سپس به عالم جبروت است.

سپس به مبانی توحید و انسان‌شناسی در سیره فاطمی پرداختند و تاکید کردند که کرامت انسانی به اتصال الهی مرتبط است. انسان‌ها با مکتب فاطمی می‌توانند به اتصال با خدا دست یابند و اگر در میان این مسیر مردد باشند یا میان دو قطبی‌سازی‌های اجتماعی و درونی گرفتار شوند، از مسیر اصلی فاصله می‌گیرند. اگر انسان دچار سرگردانی وسطی باشد و تصمیم بگیرد از مسیر ملکوت به سمت جبروت حرکت کند یا بالعکس، نتیجه، یا تعالی و نور یا سقوط به ظلمات است. بنابراین، بر اساس این چارچوب، کرامت انسانی در گرو ثبات در مسیر ولایت اهل بیت (علیهم السلام) و انسجام بین دنیا و معناست، تا از طریق این اتصال به عالم جبروت به روشنایی و نور دست یابد.

استاد حوزه توضیح دادند: در مسیر خدامحوری، نگه داشتن اخلاص و تشخیص درست معنای بالا یا پایین رفتن در مسیر معنوی حیاتی است. اگر انسان سقوط کند یا از وسط هدایت عبور کند، تلنگرهای الهی به او می‌زند تا دوباره به سمت بالا حرکت کند، در غیر اینصورت به سوی ولایت شیطان و سقوط پایین‌تر می رود و منجر به از دست رفتنتوبه در زمان احتضار می شود. بنابراین ثبات در نیّت و اخلاص در هر مرحله از عمل (قبل، حین و بعد عمل) ضروری است تا از مسیر ملکوت به جبروت وصل شده و کرامت انسانی حفظ شود. او تأکید کرد که توحید به تجربۀ عملی تبدیل می‌شود و اخلاص در عمل معنا می‌یابد: قبل عمل خدا را در نظر بگیرم، حین عمل خدا را در نظر بگیرم و بعد از عمل نیز رضایت الهی را هدف قرار دهم.

وی درپایان به بیان برخی مبانی سیره فاطمی پرداخت و گفت: حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها در خطبه فدکیه مبناهای مهمی را مطرح می‌کند: عزت نفس با اتصال به خدا معنا پیدا می‌کند، نه اعتماد به نفس سطحی یا غرور. تقوا و نیت قبل، حین و بعد از عمل، محور اصلی رسیدن به کرامت است؛ و هدایت از طریق ولایت الهی است. همچنین رابطه بین توحید، تقوا و کرامت روشن می‌شود: اخلاص در تمام مراحل عمل و توجه مداوم به رضای الهی برای پیشبرد از ملکوت به جبروت و حفظ کرامت.آزادی انسان در چارچوب توحید و اولویت‌بندی الهی نسبت به جامعه و خود انسان باید باشد، نه آزادی لیبرال و اومانیستی. اخلاق و رفتار با اخلاق مکارم و لطافت‌های اخلاقی پی می‌گیرد و معرفت با ترکیبی از ادراکات حسی، وهم، خیال، عقل و وحی تکمیل می‌شود. عقل به تنهایی کافی نیست و به وحی و هدایت پیامبر نیاز دارد تا لطافت‌ها و ظرائف اخلاقی به دست آید. این چهار محور (اخلاص، توحید عملی، تقوا با اولویت الهی، و تکمیل معرفتی با وحی) راه رسیدن به کرامت و عمل به وظایف اجتماعی-اخلاقی را مشخص می‌کند.بدون اتصال به خدا، مکارم اخلاق و لطافت‌های اخلاقی نمی‌تواند به عبودیت منتهی شود؛ بنابراین همراه با مکارم اخلاق خانوادگی–اجتماعی، انسان به عبودیت می‌رسد.