برگزاری سلسله نشست های آموزشی

حجت الاسلام و المسلمین آقای محمد هادی فاضل ابتدای مباحث خود را با روایتی آغاز کرد و گفت: امام باقر علیه السلام فرموده است: «إذا أرادَ اللّه‏ عزّوجلّ بعَبدٍ خَيراً فَقَّهَهُ في الدِّينِ؛ اگر خداوند خیر بنده ای را بخواهد او را در دین فقیه می کند». در آیه 22 سوره توبه تاکید شده: تفقه در دین مطلوب شارع مقدس است در تعبیرات دینی و روایات معصومین علیهم السلام تفقه در دین ملاک می باشد و توصیه اکید شده است و در فهم متون دینی باید به لغات مراجعه کنیم، زیرا قرآن به زبان عربی نازل شده است و ضرورت دارد ادبیات عرب خوانده شود. وظیفه طلاب در هر رشته ای این است که مراد شارع مقدس را متوجه شوند، اگر در زمان شارع  زندگی می کردیم و عرب نیز بودیم، دیگر نیاز به خواندن ادبیات نبود. اصحابی که در زمان معصومین (علیهم السلام) بودند دستور زبان، حال، مبتدا، تمییز و ... را می شاختند و آنچه مورد خطاب ائمه معصوم بود را می فهمیدند که معصوم چه چیزی را اراده کرده است. همچنین قرآن با زبان قابل فهم برای آن ها نازل شده است. فراوان برخورد می کنیم ائمه ضمن اینکه برای اصحاب احکام می گفتند، تفسیر آن را نیز بیان می کردند، اما باز اصحاب سوالاتی می کردند. به طور نمونه می گفتند: مراد از این عقود چیست؟ اگر این سوالات را مطرح می کردند برای بهتر فهمیدن مراد شارع می باشد. یعنی فراتر از لفظ می پرسیدند زیرا اصحاب لایه های ابتدایی علم لغت را می دانستند و سوال آنان از لایه های دیگر بوده است.

در ادامه استاد حوزه بیان کرد: شانزده هزار روایت از امام صادق (علیه السلام) وجود دارد همه روایات با همان ادبیات رایح عرب آن زمان مقصود خود را بیان می کردند. اگر ادبیات عرب جزو دروس تمام رشته ها می باشد به این علت است که به فهم مراد متکلم نزدیک شوند. با یافتن معانی و فرا گرفتن دستور زبان عربی همچنان مشکلاتی وجود دارد. اگر روایتی آورده می شود باید فقیه و طلبه آگاه به علم رجال و درایه باشد تا متوجه شود بنابراین به قواعدی نیاز داریم تا اگر با روایات معارض برخورد کردیم راه حلی  برای این مشکل پیدا کنیم. اولین مسئله اصولی  که همان ادله حل تعارض است در زمان  ائمه مطرح شده است مثلا امر به چه معناست؟ مراد متکلم از جملات امری چیست؟ در اینجا باید سراغ اصول فقه برویم که آیا امر ظهور در وجوب دارد یا خیر؟ ایا این مسله فقهی است یا خیر؟ بنابراین باید ضوابط و قوانین را در اصل حستجو کرد. اصول، فقه، رجال و ادبیات برای تمامی رشته هایی که تفقه در دین می کنند، لازم و ضروری است. اگر در مقطع تحصیلی سطح 3و4 اصول فقه گذاشته می شود بدین جهت است که شما طلاب در راهی قدم گذاشته اید که تفقه در دین کنید تا مصداق عبد مطلوب خداوند باشید.

آقای فاضل خاطر نشان کرد: فقه در لغت به معنای فهم دقیق است. دین به صورت مطلق، چه معارف اصولی دین چه گزاره های اخلاقی و چه گزاره های احکامی به خودی خود در طول تاریخ، فقه به احکام مصطلح شد. معارف بلند دینی اختصاص به عده ای خاص دارد. هم فهم و هم درکش و هم کاربرد آن ها کار همه‌ی افراد نیست. از طرفی  نیاز مکلفین و تمام بندگان  خدا به احکام عملی دین وجود دارد. معارف بلند دینی اختصاص به عده ای خاص دارد که ظرفیت و استعداد ان را داشته باشند به طور نمونه ائمه به افراد خاص معارف را بیان می کردند چون آنها ظرفیت داشتند. نماز، روزه معاملات، ازدواج ، خوردن، خوابیدن و روابط اجتماعی همه اینها تحت تکلیف قرار گرفته است و مورد نیاز همه می باشد. و هم از لحاظ دانشی، هم از لحاظ کارکردی به کار همه می آید.

 پایان، استاد بر اهمیت فهم دقیق و عمیق معارف دینی تأکید کرد و گفت کسی که در مسیر تحصیل فقه و اصول قرار می‌گیرد، در محضر امامان و معصومین (علیهم‌السلام) قرار دارد و باید توانایی فهم صحیح قرآن و روایات را داشته باشد. ایشان افزودند که خلوص نیت و خالص‌سازی علمی از ضروری‌ترین شروط است تا فرد بتواند در خدمت بندگان خدا و توسعه معارف دین نقش مؤثری ایفا کند. همچنین، اهمیت شناخت و توجه به ظرفیت‌های درونی و بیرونی هر فرد برای خدمت‌رسانی دینی مورد تأکید قرار گرفت، و گفتند تحصیل علم باید با هدف خدمت و اصلاح جامعه باشد، نه صرفاً برای کسب درآمد یا دیگری. در مجموع، ایشان تأکید کردند که تحصیل در علوم دینی، راهی برای رشد روحی، معرفتی و خدمت به بندگان خدا است و نیازمند تلاش و توجه جدی است.