برگزاری مدرسه زمستانه شبهه پژوهشی

خانم عظیمی در ابتدای بحث گفتند : فضائل حضرت زهرا سلام الله علیها را می توان در سه دیدگاه بررسی کرد.

دیدگاه اول: در این دیدگاه با توجه به منابع اهل سنت و شیعه به فضائل حضرت نگاه می شود، مثلا بگوییم حضرت زهرا (سلام الله علیها) چنین فضیلتی دارند. بیان این فضایل خوب است، اما فایده چندانی ندارد و نهایت ثوابی از بیان این فضائل ببریم.  

دیدگاه دوم: در این دیدگاه تفاوت ها را بررسی می کنیم. مثلا هم در منابع شیعه و هم در منابع اهل سنت بیان شده: چرا حضرت، «زهرا» نامیده شدند؟ حال ما هم دلایل و روایات اهل شیعه و هم دلایل و روایات اهل سنت را بررسی می کنیم. این دیدگاه هم خوب است و به لحاظ دانشی، دانش ما را افزایش می دهد و با  دلایل و تحلیل هرکدام از اهل شیعه و اهل سنت آشنا می شویم اما کافی نیست.

 دیدگاه سوم و افضل: در این دیدگاه یک قدم بالاتر می گذاریم و انگیزه این تفاوت ها را بررسی می کنیم و این خیلی مهم است. این یک مدل نگاهی است که امتداد این مسئله تا قیامت ادامه دارد.

 در ادامه ایشان اذعان کردند: در کتب شیعه و اهل سنت، روایت شده است: «فاطمة بضعة منّی مَن آذاها فقد آذانی: فاطمه پاره من است. هرکس او را اذیت کند، مرا اذیت نموده است». حال طبق مقدمه بیان شده باید ببینم هرکدام از اهل تشیع و اهل سنت چگونه به این واژه پرداخته است.

لغت شناسان اهل سنت گفته اند: «بضعة»؛ قطعة من اللحم: «بضعة» پاره ای از گوشت است. ابن اثیر با توجه به این معنی در خصوص روایت گفته: «و فی الحدیث فاطمة بضعة منی؛ "البضعة" بالفتح، القطعة من اللحم»؛ (به معنای این است که فاطمه پاره ای از گوشت بدنِ منِ رسول خداست). اما آیا واقعا این تحلیل درست است؟ برای جواب این سؤال لازم است که به احتمالات مختلف در مورد واژه «بضعة» پرداخت. آقای روحی بندر از پژوهشگران معاصر مقاله­ای دارد که در آن هفت معنا برای «بضعة» ذکر می­کند:

1. «بضعة» به معنای بعض حقیقی، یعنی پاره­ی تن. فرض کنید یک تکه از انگشت شخصی جدا ­شود، می­گویند: بضعة منه؛ یعنی پاره­ای از بدن این شخص است.
2. «بضعة» یعنی: بعضِ از خون و جسم آدم. که اطلاق به فرزند می­شود (جگرگوشه).
3. «بضعة منّی» یعنی: شخصیتی که تمامی کمالات پیامبر را داراست، حتی نبوت.
4. «بضعة منی» یعنی: شخصیتی که تمامی کمالات پیامبر را دارد غیر از نبوت و رسالت.
5. «بضعة منّی» پاره­ی وجود من است، ناظر به این است که یعنی من گناه نمی­کنم، او هم گناه نمی­کند. یعنی عصمت از گناه.
6. «بضعة منی» یعنی: عصمت از هر عملی که مورد رضایت خدا نیست. منظور این است که اعمال غیررضایت خدا انجام نمی­دهد. کار حرام و مکروه انجام نمی­دهد.
7. «بضعة منی» به معنای: عصمت کبری. یعنی نه تنها کار حرام و مکروه انجام نمی­دهد بلکه هیچ خطا و نقصی هم در وجودش نیست. (مثل فراموشی)

با توجه به تحلیل علمای اهل سنت در نهایت به معنای پاره­ی تن و جگرگوشه می رسیم و این هیچ فضیلتی به حساب نمی­آید. اما با توجه به تحلیل علمای اهل شیعه "بضعة"صرف پاره­ی تن، قطعه­ای از تن یا جگرگوشه نیست و معنای آن فراتر خواهد بود و آزار و اذیت حضرت زهرا سلام الله علیها را در عرض آزار و اذیت خداوند قرار می­دهد یعنی می­خواهد بگوید: فاطمه سنجه و میزان است. هدف این است که فاطمه زهرا سلام الله علیها را به عنوان میزان و سنجه­ای برای مشخص­شدن حق و باطل قرار دهد. اینجاست که برای حضرت فضیلت به حساب می­آید. همانطور که امیرالمؤمنین علیه السلام «قسیم النار و الجنة» معرفی شده، حضرت زهرا سلام الله علیها هم معیار و میزان تشخیص حق و باطل معرفی شده است.

خانم عظیمی در خاتمه به بررسی لقب زهـراء در منابع اهل سنت و شیعه پرداخت و گفت: اهل سنت سه دلیلبر اینکه حضرت به «زهـراء» ملقب شدند، دارند که عبارت از: 1 .حضرت، قاعدگی و نفاس نداشت. 2. از نور صورت حضرت، سوزن نخ می­کردیم.3. چون غنچه­ی پیامبر بود.

و اهل شیعه پنج دلیلبه ملقب شدن حضرت به «زهـراء» بیان کرده اند که عبارت است از :

1. چون زمانی که حضرت در محراب عبادت می­ایستاد، نور ایشان به آسمان می­تابید.
2. چون حضرت در روز سه مرتبه برای امیرالمؤمنین نورافشانی می­کرد.
3. از امام صادق علیه السلام سؤال شد که چرا حضرت زهرا، زهـراء نامیده شد؟ حضرت فرمودند: ایشان در بهشت قصری دارد از یاقوت سرخ، که این قصر در بهشت نورافشانی می­کند و اهل بهشت به حضرت زهرا می­گویند: این نور است.
4. درخشش نور حضرت زهرا سلام الله علیها هنگام ولادت.
5. روشنی آسمان­ها با نور حضرت زهرا سلام الله علیها.

 از بررسی ها انجام شده تفاوت دیگاه سنی و شیعه کامل مشخص می شود به این صورت که اهل تسنن حضرت زهرا را با نگاه مادی و اهل شیعه با نگاه ملکوتی می نگرد.