برگزاری نشست علمی –پژوهشی

خانم حاتمی در مقدمه ورود به بحث گفت: دهه فاطمیه و ایام شهادت حضرت زهرا (سلام الله علیها) فرصت و توفیقی است برای همه دلدادگان و عاشقان آن حضرت که به تأمل و درنگ پیرامون سیره نظری و عملی و مقام عرشی و فرشی آن حضرت بپردازند، با همین انگیزه و فراهم آوردن بستر، چندین خصیصه قدسی و عرشی حضرت زهرا سلام الله علیهامورد تحلیل قرار گرفت تا شاید توانسته باشیم نسبت به خصایص آن حضرت معرفت و شناخت حاصل نماییم.

ایشان اولین خصیصه عرشی و قدسی حضرت زهرا سلام الله علیها داشتن مقام (جمع الجمع) است، دانست و گفت:

 اولا: ارباب معرفت و عرفان، اسماء و صفات الهی را به صفات جمال و جلال الهی تقسیم می کنند. مقصود از صفات جمال صفاتی هستند چون: رحیم، کریم، رئوف، غفار، ستار و تواب که حقیقت و کنه آن صفات چیزی جز لطف و رحمت حق تعالی نخواهد بود. مقصود از صفات جلال هم صفاتی چون‌: قاهر، متکبر، منتقم، قوی و شدید العقاب است که کنه و حقیقت آن جز قهر و انتقام نخواهد بود.

ثانیاً؛ از نظر ارباب معرفت و عرفان هر موجودی به اندازه سعه وجودیش می تواند جلوه ای از صفات جمال و جلال الهی را متجلی و نمایان سازد. در بین موجودات تنها انسان است که قابلیت، استعداد و ظرفیت تجلی سازی را دارد و می تواند مظهر جمیع اسماء و صفات الهی گردد.

ثالثا: همین انسان ها در متجلی ساختن صفات جمال و جلال الهی به سه دسته تقسیم می شوند‌: برخی از انبیاء و اولیاء الهی فانی در صفات جلال الهی که حکایت کننده هیبت، عظمت حضرت حق است چون متکبر بودن، قهاریت، و منتقم بودن می باشد فانی می شوند و پیوسته خائف اند چون شعیب پیغمبر.

و برخی دیگر چون مسیح بن مریم غرق در صفات جمال یعنی صفاتی که نشانگر رحمت واسعه الهی است همچون ستار، غفار، تواب بودن حق تعالی می باشند، ولی پیامبر گرامی «ذوالعینین» و دارای «مقام جمع الجمع» می باشند، به این معنا درهمان حال که نگاه به جمال دارند به جلال دارند و در همان حال که نگاه به جلال دارند به صفات جمال دارندو پس از پیامبر حضرت زهرا سلام الله علیها به دلیل شباهت ذاتی که با رسول الله داشت مظهر تجلی اسماء الحسنی و صفات جمال و جلال الهی شد و در کسب این سلوک معنوی‌ صاحب مقام «جمع الجمع» شد که از درون صفات جمال، جلال و از درون صفات جلال، جمال را می دید و این خصوصیت ویژه را می توان از عبادت عارفانه و عاشقانه اش جستجو نمود، چرا که: رسول خدا (ص) در توصیف عبادت آن حضرت که بیانگر مقام جمع الجمع حضرت سلام الله علیها است می فرماید: «آن گاه که فاطمه در محراب عبادت، در پیشگاه پروردگار به نماز مى ایستد، نور عبادتش براى ملائکه ى آسمان درخشیدن مى گیرد؛ به سان نور ستارگان براى اهل زمین و خداوند پر عزت و جلالت، خطاب به فرشتگانش مى فرماید:

ملائکه ى من! بر بنده ام فاطمه، سرور کنیزانم، نظر کنید؛ بر درگاه من ایستاده در حالى که بندبند وجودش از خوف من مرتعش و لرزان است و با تمام قلبش به عبادت من روى نهاده است. شما را گواه می گیرم که شیعیانش را از آتش، نجات و ایمنى بخشیدم... [ رسول الله صلى الله علیه و آله..اما ابنتى فاطمة..متى قامت فى محرابها بین یدى ربها جل جلاله زهرا نورها لملائکة السماء کما یزهر نور الکواکب لأهل الأرض و یقول الله عز و جل لملائکته: یا ملائکتى! انظروا الى امتى فاطمة، سیدة امائى، قائمه بین یدى یرتعد فرائضها من خیفتى و قد اقبلت بقلبها على عبادتى. اشهدکم انى قد آمنت شیعتها من النار....

 سپس  استاد حوزه اذعان کرد:  از دیگر خصیصه عرشی و قدسی حضرت صدیقه شهیده  سلام الله علیها مصداق سوره «قدر» بودن است، فهم و درک این حقیقت و راه پیدا کردن به کنه این خصوصیت مبتنی بر بیان چند نکته پر تامل است:

1- در عظمت شب قدر همین بس که از یک طرف خدای عزوجل در آیه اول سوره قدر خطاب به سید المرسلین نبی گرامی اسلام در اسرار آمیز بودن شب قدر می فرماید: «وَ ما أَدْراكَ ما لَيْلَةُ الْقَدْرِ:و تو چه دانى كه شب قدر چيست؟» و از طرف دیگر در آیه چهارم در بیان عظمت  شب قدر ان را از هزار شب که مساوی با هشتاد سال است دانسته  و می فرماید:  «لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ: شب قدر از هزار ماه بهتر است.» 

2- هرچند در این آیات شب قدری که دارای چنین فضیلت برجسته و پر معنا و اسرار آمیزی است معین  نشده که قدر کدام شب، از شب های سال است، اما وقتی که آیات اول سوره قدر: «إِنا اَنزَلناهُ فی لَیلَهٍ القَدرِ:ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم» و آیه صد و هشتاد سوره بقره «شَهرُ رَمَضان الَّذی اُنِزلَ فیها لقُرءان: ماه رمضان، ماهی است که قرآن در آن نازل شده» و همچنین آیه سوم سوره دخان«إِنا اَنزَلناهُ فی لَیلَه مُبارَکهٍ..:ما آن را در شبی پر برکت نازل کردیم» کنار هم قرار می دهیم به این نتیجه می رسیم که قرآن در یک شب نازل شده  و آن در شب ماه مبارک رمضان است». 

3- هرچند در این آیات شب قدر و ماه مبارک رمضان زمان نزول قران بر قلب رسول اعظم دانسته شد ،ولی منافات با این حقیقت تاریخی و قرآنی ندارد که شروع نزول قرآن از بیست و هفت رجب و همزمان با بعثت بوده است،چراکه مقصود از نزول قرآن در شب قدر،نزول دفعی و صورت ملکوتی ویک پارچه قرآن  بوده است نه نزول تدریجی و تنزل یافته آن در قالب حروف و کلمات که در 23 سال از بعثت به تناسب زمان و مکان بر قلب پیامبر اکرم نازل شده است،‌ واین نوع از نزول دفعی را می توان از تدبر در آیات مربوط به نزول قرآن در شب قدر از ماه رمضان که دراین آیات تعبیر به (انزال) در مقابل (تنزیل) شده وامده است: « إِنا اَنزَلناهُ،إِنا اَنزَلناهُ فی لَیلَه مُبارَکهٍ، شَهرُ رَمَضان الَّذی اُنِزلَ فیهاالقُرءان» استفاده نمود، چرا که تنزیل در لغت در مواردی گفته می‌شود که چیزی تدریجاً و به صورت پراکنده به وجود می آید، اما «انزال» مفهوم وسیعی دارد که هم نزول تدریجی و هم نزول دفعی را شامل می شود، بنابراین با تفاوت در (انزال) و (تنزیل) می یابیم که نزول قرآن در شب قدر دفعی ولی در 23 سال از بعثت تدریجی بوده است.

4-آنچه که موجب شرافت پیدا کردن شب قدر نسبت به همه شب های سال می شود و به آن قدر و منزلت می بخشد و عیار معنوی و قدسی آن را بالا می برد و نص قرآن بر آن دلالت می کند، یکی نزول قرآن در شب قدر است که قرآن در سوره قدر می فرماید : «إِنا اَنزَلناهُ فی لَیلَهٍ القَدرِ:ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم» و دیگری نزول ملائکه الله در این شب است که قرآن در آیه چهارم سوره قدر می فرماید :«تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ فِيها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ :در آن شب، فرشتگان و روح به اذن پروردگارشان براى انجام هر كارى فرود آيند.» 

5-هر چند با رحلت پیامبر گرامی اسلام نزول دفعی و تدریجی قرآن پایان یافته است، ولی « شب قدر» برای همیشه ادامه داشته و تا قیامت استمرار می یابد، دلیل براین استمرار آنست که حق تعالی درآیه چهارم سوره قدر نزول ملائک در شب قدر را با فعل مضارع «تنزل» که دلالت بر استمرار دارد تعبیر نموده و فرمودند: «تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ فِيها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ» 

شاهد دیگر بر اینکه قدر برای همیشه استمرار دارد روایت از امام علی علیه السلام است که از «وجود شب قدر، و صاحب آن» این چنین یاد مى کند: «إنَّ لَیْلَةَ الْقَدْر، فی کُلِّ سَنَةٍ. وَ إنَّهُ یُنْزَلُ فی تِلْکَ اللَّیْلَةِ أمرُ السَّنَة. وَ إنَّ لِذلکَ الْأمْر وُلاةً بعدَ رَسولِ اللَّه صلى الله علیه وآله وسلم. :شب قدر در هر سال هست. در این شب امور همه‌ى سال (و تقدیر و سرنوشت ها) فرو فرستاده مى شود. پس از درگذشت پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم نیز این شب، صاحبانى دارد... 

 در خاتمه بهجمع بندی مطالب پرداخت و گفت: شب قدر با رحلت پیامبر متوقف نشده، بلکه تا قیامت استمرار خواهد داشت و هر ساله ملائکه الله درشب قدر  برقلب  انسان کامل فرود می آیند، یعنی همانگونه که بستر ومحل فرود ملائک قلب مطهر و نورانی آن رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم بوده است، بعد از آن حضرت محل فرود ملائک قلب انسان کامل وزنده ای خواهد بود که در تراز رسول خدا صلی الله علیه و آله باشد و قابلیت و ظرفیت روحی چون آن حضرت را داشته باشد، وان انسان کاملی که از چنین ظرفیت بالای قدسی برخوردار است اهل بیت پیامبر علیهم السلام ازجمله حضرت زهرا سلام الله علیها می باشند بنابراین مصداق شب قدر ویکی از محل نزول ملائکه الله قلب وجود مقدس حضرت فاطمه سلام الله علیها بوده است.