برگزاری کرسی آزاداندیشی

سرکار خانم دکتر علیزاده در ابتدای بحث بیان کردند: لباس و پوشش انسان در ابتدای امر ابزاری برای جلوگیری از سرما و گرما بوده و با گذشت ادوار تاریخی به نمادی از فرهنگ و تاریخ اقوام و ملیت های مختلف تبدیل شده است. مدها الگوهای فرهنگی هستند که توسط بخشی  از جامعه پذیرفته می شود و دارای یک دوره زمانی نسبتا کوتاه است، مدگرایی به این معنا است که فرد سبک لباس پوشیدن و طرز زندگی خود را طبق آخرین الگوها تنظیم کند و به محض تغییر الگو، او نیز تغییر می کند. مدگرایی در همه اقشار جامعه وجود دارد اما در بین جوانان و نوجوانان بیشتر رواج دارد به خصوص با گسترش فناوری های جدید و وسایل ارتباط جمعی این گسترش شتاب بیشتری گرفته است. نکته مهم این است که مدگرایی فقط در پوشش نیست بلکه در رفتار، آرایش، الگوی تغذیه و الگوی تربیتی می باشد و پوشش شاخص ترین کالایی است که از طریق مد تأثیر می پذیرد.

وی در ادامه به بیان تاریخچه مدگرایی پرداخت و گفت: مدگرایی از عصر ناصر الدین شاه به خصوص با شروع سفرهای غربی، رواج پیدا کرد و در زمان پهلوی به اوج خود رسید،  همچنین می‌توان گفت مدگرایی ارتباط محکمی با غربگرایی دارد. مدگرایی در غرب مولود مدرنیسم است که مخالفت با سنت و نمادهای آن برای رسیدن به تجدد و دنیای مدرن است. لباس و پوشش افراد بر گرفته از احساس افراد از شخصیت خودشان و مؤثر بر نگرش افراد، شخصیت و منزلت اجتماعی است. بر این اساس مد و مدگرایی دارای سطح عام و خاص می باشد. در سطح عام نمایش هویت، تمایز فردی، اندیشه و طبقه خاص اجتماعی است و در سطح خاص رساندن پیام اعتراضی خود به جامعه است و یا عضویت در گروه خاصی را نشان می دهد.

سرکار خانم دکتر علیزاده، عوامل گرایش به مدگرایی را این چنین بیان نمودند:

 1- روانشناسی: خودشیفتگی، خود کم بینی، تأثیر دیگران و ...

2-  جامعه شناسی: تمایز و منحصر بودن، رقابت و چشم و هم‌چشمی، ابزار هویت و طبقات اجتماعی، برقراری ارتباط با دیگران، همرنگی با جامعه .

3-  شرایط مداخله گر در مدگرایی: شبکه های اجتماعی، تبلیغات و بازار یابی، شبکه های ماهواره ای

همچنین ایشان در ادامه به انواع مدگرایی اشاره نمودند از جمله:

• مدگرایی فراغتی: در این نوع بیشتر افراد به مد به نگاه سرگرمی توجه می کنند.
• مدگرایی منفعلانه: افراد بدون توجه به مارک ها و اهداف مد به طور اتفاقی مد خاصی را انتخاب می‌کنند.
• مدگرایی اعتراضی: اعتراض به وضعیت و ساختار موجود، مخالفت با جامعه و احساس تمایز از توده مردم و اعتراض به ارزش های جامعه دارند.
• مدگرایی لذت جویانه: افرادی که به جهت لذت و ایجاد شعف به دنبال مد هستند تا کمبودهای خود را جبران کنند.
• مدگرایی هویتی: عضویت در گروه خاص، پذیرفته شدن در جمع، تقلید از افراد مشهور.
• مدگرایی کارکردی: بیشتر بر اساس شغل و حرفه است
• مدگرایی اقتصادی: به نمایش گذاشتن میزان اقتصاد خودشان.

خانم دکتر در پایان به این نکته اشاره کردند که نگاه اسلام به مسئله مد، منفعلانه نیست، با توجه به تلفیق مدگرایی با غربگرایی و سایه های پنهان نظام سرمایه داری افراد باید نسبت به مد حساس باشند. خرید بر اساس نیاز باشد تا از مصرف گرایی جلوگیری کرده باشیم. توجه به ارزش های دینی و فرهنگ ایرانی و اسلامی، منجر به منحل شدن ارزشهای دینی نشود.

در ادامه سرکار خانم ابوالقاسمی به عنوان استاد منتقد گفتند: مد اختصاص به سن خاصی ندارد اما در جوانان بیشتر دیده می شود. انسان از کودکی تا سن 7 سالگی در دوره لذت است و از 7 سالگی تا 13 سالگی در دوره زینت و از 13 سالگی تا 24 سالگی در دوران شور زندگی است و از این سن به بعد به شرط تربیت صحیح، به مرحله‌ی شعور می رسند.

ایشان بیان کردن همانگونه که مد گرایی در پوشش به تدریج صورت گرفته و به طور ناگهانی اتفاق نیفتاده است بنابراین کار فرهنگی در پوشش هم باید به تدریج چه بسا آرامتر صورت بگیرد. مد و مدگرایی اثر وضعی دارد و فرد به طور خواسته یا ناخواسته با انتخاب پوشش خود آثاری را می پذیرد که قابل رفع نیست. درست است که عوامل تأثیر نسبت به مد و مدگرایی وراثت، خانواده و جامعه است ولی همه آنها تحت اراده و اختیار انسان است. اینکه خانواده متدین است و فرزندان در سبک فکری دیگری هستن و یا برعکس نشان می دهد که همه تحت اختیار اراده انسان می باشد.

ایشان بیان کردند لباس شیک و مرتب بودن لازمه اش تنوع و پیروی از مد نیست، بحث مد در مواردی ممدوح و در مواردی مذموم است با توجه به آیات، حجاب حق الله است نه حق النفس، خدا ویژگی هایی عطا فرموده است که برای ادامه نسل و طهارت نفس می باشد و ما امانت دار آن ها می باشیم و قابل معامله هم نیست.

سرکار خانم ابوالقاسمی در پایان مباحث بایسته های حجاب را با توجه به آیات و روایات بیان کردند و گفتند: با توجه به ایات قرآن کریم، لباس یکی از نعمت های الهی و وسیله ای برای پوشاندن عیوب و بازدارنده از گناه است. برهنگی، میل و تمایل شیطان است. لباس زینت است و نوع لباس ارسال کنندة پیام می باشد و حد و مرز دیگران را مشخص می کند و انسان را از گناه باز می دارد.

در خاتمه سرکار خانم حاتمی به عنوان دبیر جلسه مباحث را جمع بندی کردند و بیان داشتند: لباس و پوشش یکی از مهمترین مؤلفه های مرتبط با هویت انسان و بارزترین نماد فرهنگ و ارزش جامعه است. به دلیل تسلط غرب بر ملیت های مختلف لباس و پوشاک و مدگرایی یکی از مهم ترین ابزار تسلط بر جوامع و گسترش نظام سرمایه داری محسوب می شود. لباس و پوشاک و مدگرایی صرفاً جنبه شخصی ندارد بلکه رویکرد اجتماعی دارد که تأثیر آن به مراتب بیشتر از تأثیرات فردی آن است. پیامدهای اجتماعی مدگرایی در عرصه های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی بسیار مهم است و می تواند هویت جمعی و دینی را تحت تأثیر بگذارد. بایسته های تقویت حوزه سبک زندگی، با تمرکز بر مسئله مد و لباس عبارتند از: بالا بردن اعتماد به نفس فرزندان، بالا بردن پذیرش فرزندان در خانواده، محیط دوستان فرزندان مثل خودشان باشد، مادر نقش هدایتگر دارد، اجبار نباشد در عین داشتن تنوع و انتخاب آزاد، محدودیت هایی صورت گیرد.