برگزاری نشست علمی پژوهشی

حجه الاسلام و المسلمین جناب آقای دکتر محمود متوسل در ابتدای نشست بیان کردند: فلسفه و اخلاق یونانی برگرفته از فلاسفه یونان مانند سقراط، افلاطون و ارسطو می باشد. ایشان در ادامه به بیان مبنا و تعریف اخلاق یونانی پرداختند و خلاصه اخلاق یونانی را به این صورت بیان کردند: نفس انسان دارای سه قوه عاقله، غضبیه و شهویه است که انسان باید در این سه قوه، حدّ اعتدال را رعایت نماید تا به فضیلت برسد. اعتدال در قوه عاقله حکمت، در قوه غضبیه؛ شجاعت و در قوه شهویه؛ عفت می باشد. اگر انسان به این سه فضیلت (حکمت، شجاعت و عفت) برسد به فضیلت چهارمی به نام عدالت دست می یابد، که از آن با نام اخلاق فضیلت مدار یاد می­شود.

دکتر متوسل اذعان کردند: با بررسی آیات در قرآن دست می‌یابیم که ریشه اخلاق در اسلام عدالت نیست بلکه تقوا است و به عنوان والاترین فضیلت که انسان را به فلاح و سعادت می رساند «واتقوا الله لعلکم تفلحون». تقوا واژه­ای دینی، الهی و قرآنی است اما مفهوم واژه عدالت، انسانی است و همه انسان ها گرچه دیندار نباشند باز هم اعتدال را قبول دارند و در روایات هم به این نکته اشاره شده است: «التقوی رئیس الاخلاق».واژه تقوا 250 بار در قرآن بکار رفته و هیچ واژه اخلاقی نداریم که به این مقدار در قرآن بکار رفته باشد و بعد از ایمان بیشترین کاربرد را در قرآن دارد. تقوا به معنای ترک گناه و نرفتن به سمت گناه است، این معنا از تقواجامع نیست، بلکه واژه تقوا دارای جنبه سلبی و جنبه غیر سلبی می‌باشد.

در ادامه استاد دانشگاه تهران تاکید کردند: واژه اخلاق در نهج البلاغه از پرکاربردترین واژگان است و برای دستیابی به سعادت و رستگاری چاره­ ای نیست جز اینکه تقوا را رعایت کنید. برخی افراد تقوا را فقط به پرهیز معنا می کنند و فقط در مقام نفی، طرد و دوری از امورهستند، هرچند این امر لازم است ولی کافی نمی باشد، اگر انسان های خوب همیشه از این امور دوری کنند چه کسی باید جامعه را اصلاح کند؟ پیامبران الهی شیوه‌شان مقابله با دشمنان بوده است و در صدد اصلاح جامعه برمی‌آمدند. شهید مطهری (ره) تعبیری در این خصوص بیان می کند: اگر در جامعه بیماری واگیر دار، وارد شود عده ای هستند که فقط خود را قرنطینه می کنند که گرفتار نشوند، اما کار درست را در این شرایط پزشک انجام می دهد که با واکسینه کردن خود به سمت بیماران می رود و آنان ر ا درمان می­کند. تقوا باید مثل واکسن در درون خود انسان تقویت شود که در برخورد با افراد دیگر، تحت تإثیر قرار نگیرند بلکه بر آنان تأثیر بگذارند.

حجه السلام و المسلمین متوسل درخاتمه مباحث خود گفتند: اگر مبنا‌ی اخلاق بشری باشد و مبنایش اعتدال قرار گیرد، در نهایت به جامعه‌ی اخلاقی صحیح دست نمی­یابیم اما اگر مبنا اسلامی شود و تقوا ریشه‌ی امور قرار گیرد حد و مرز آن توسط خدای متعال مشخص می‌‍‌شود و جامعه به سمت فلاح و رستگاری پیش می رود.