برگزاری سومین جلسه دوره «مهارت افزایی امام شناسی» با موضوع «جایگاه تعامل با حاکم جائر و تبدیل تهدید ها به فرصت ها در سیره سیاسی امام رضا علیه السلام»
چهارشنبه ۶ مهر ۱۴۰۱ ساعت ۱۰:۵۴:۱۸
استاد باقی زاده در ابتدای بحث گفتند: امام چه کسی است؟ در جواب این سوال روایتی از امام رضا علیه السلام عنوان داشتند و بیان کردند: امام رضا علیه السلام در پاسخ مأمون که پرسید امام چه کسی است فرمودند: امام کسی است که حق خلافت دارد، اگر خلافت به شما تعلق دارد و خداوند آن را مخصوص شما قرار داده، پس جایز نیست لباسی که خداوند بر تن شما کرده است آن را از تن خود بیرون بیاورید و به دیگران بپوشانید. اما اگر خلافت متعلق به شما نیست پس حق ندارید، چیزی که متعلق به شما نیست را به دیگری واگذار کنید. پس اگر خلافت متعلق به شما نیست چگونه می خواهید آن را به من (امام رضا) واگذار کنید .
در ادامه استاد حوزه علمیه گفتند: پس از آنکه امام پیشنهاد خلافت از سوی مأمون را رد کردند ، مأمون به حضرت پیشنهاد ولایتعهدی را داد و در این پیشنهادش بسیار مصر بود. اما تمام راه هاى سياستمدارانه اى كه مأمون براى قانع كردن امام رضا عليه السلام در پذيرفتن ولايت‌عهدى دنبال كرد به بن بست رسيد. بنابراين امام را در صورت نپذیرفتن ولایتعهدی تهدید به مرگ کرد. امام رضا عليه السلام براى مأمون شرايطى را متذكر شد كه حاكى از عدم رضايت او به ولايت‌عهدى است و اينكه مجبور به قبول اين منصب بوده است. اين شرايط به شرح زير است:
- احدى را به عنوان والى در كار دولتى منصوب نكند.
- هيچ كس را عزل نكند.
- هيچ رسمى را نقض نكند.
- در امور دولتى مشاورى از دور باشد.
اين شروط نشان مى دهد كه امام نمى خواست مسئوليت وضع موجود و كارهايى را كه از طرف حكومت اعمال مى شود را به عهده بگيرد و كسانى گمان كنند كه آن حضرت نظارت و يا دخالتى در امور دارد، در اين صورت طبعا كسى او را متهم نمى كرد، زيرا مسائلى كه در كشور مطرح شده و دستوراتى كه به مرحله اجرا در مى آمد، به پاى خود مأمون گذاشته مى شد و اين امتياز بزرگى بود كه امام عليه السّلام موفق شد از مأمون گرفته و بدين ترتيب مانع از آن شود كه به خاطر حضورش در تشكيلات ، بدنامى براى خود فراهم كند. از اين رو خود مى فرمود: «من در اين موقع داخل نشدم، مگر مانند داخل شدن كسى كه از آن خارج است.
در ادامه ایشان اذعان کردند : اگر امام ولایتعهدی مامون را نپذیرد احتمال اینکه به مردم ظلم بشود و حقشان تضیع گردد وجود داشت و اینجا بود که امام شرایط را گذاشت تا حق کسی ضایع نشود و به کسی هم ظلم نگردد.
از سخنان امام رضا علیه السلام می توان چنین برداشت نمود که امام حقی است که خدا بر گردن مردم گذاشته یعنی هم حق امام بر مردم وهم حق مردم بر امام، اماحق امام بر گردن مردم این است که مردم از امام اطاعت و تبعیت کنند و حق مردم بر امام این است که وظیفه امامت را به درستی انجام دهند.
در خاتمه بحث استاد باقی زاده گفتند: چگونه امام رضا تهدیدها را تبدیل به فرصت نمود؟
۱- در مدت اقامت خود در مرو برای ترقی اندیشه و اعتقادات مردم و هدایت مردم خراسان، کوشش بسیار کردند.
۲- مناظره های علمی با اهل کتاب و با نحله های فکری گوناگون انجام دادند و موجبات افزایش بینش دینی مردم خراسان شدند.
۳- تشکیل محافل علمی، کلامی و حدیثی جهت دفاع از اصول اسلام و فرهنگ اهل بیت.
۴- از دیگر نتایج اقامت امام رضا علیه السلام در مرو فراهم شدن موجبات رشد تشیع در خراسان بود.
