میزگرد علمی با عنوان « جایگاه اخلاق در رشد بالندگی پژوهش »

خانم محمدی با روایتی از حضرت علی علیه السلام بحث را آغاز کرد و گفت : اهميت تحقيق و پژوهش علمى بر كسى پوشيده نيست. و رشد علمى در هر جامعه اى مرهون پژوهش هاى جديد و نو است. در عين حال، ضربه هايى كه بشريت از تحقيقات و پژوهش هاى برخى از دانشمندان خورده آن قدر فراوان است كه با كمتر چيزى قابل مقايسه است. بى دينى ها و حقيقت ستيزى ها و جنگ هاى نوين و حق كشى هاى جديد، همه محصول پژوهش ها و تحقيقات نادرست، مخرّب و ويرانگر برخى از عالمان و انديشمندان هستند. پژوهش و تحقيق اگر به درستى جهت گيرى نشود و اگر در مسير توسعه معنويت و رشد اخلاق نباشد، نه تنها در خدمت آبادانى دين و دنياى بشريت نيست، كه عاملى براى تخريب و نابودى حيات آدميان نيز به شمار مى آيد.از  اينجاست كه به اهميت و نقش فوق العاده اخلاق در پژوهش بيش از پيش پى مى بريم. بى ترديد، اگر معيارها و موازين اخلاقى اسلام را در تحقيق دخالت ندهيم، حاصل پژوهش ها و تحقيقات ما چيزى جز تخريب دين و معنويت و تخريب فرهنگ اسلامى و دور شدن از سعادت حقيقى بشريت نخواهد بود.

در ادامه در  تعریف اخلاق گفت : اخلاق پژوهش شاخه ای از اخلاق کاربردی و حرفه ای است. در واقع این رشته ، خود بخشی از اخلاق علمی است ، اخلاق علمی مشتمل بر اخلاق تدریس ، اخلاق تحقیق، اخلاق نقد  واخلاق داوری است. اخلاق پژوهش رشته ای علمی است که به تطبیق و کاربست هنجارهای کلی اخلاقی  در حیطه های خاص زندگی و موقعیت ها و شرایط ویژه می پردازد.

خانم محمدی اذعان کرد : در متون دینی ما اصول اخلاقی برای پژوهشگر وجود دارد از جمله :برخورداري از اخلاص و نيت الهی ،  برخورداري از روحيه حقيقت جوئي،  برخورداري از روحيه سخت كوشي. برخورداري از شجاعت علمي ،  برخورداري از صلاحيت و شايستگي علمي،. تعهد و امانت داري،  رعايت انصاف، . رعايت ادب .. که با رعایت موارد پیش گفته به عنوان اهم فضائل اخلاقی پژوهش، می تواند فضایی سالم و مبتنی بر رفتارهای الهی و انسانی در جامعه جوان علمی ما فراهم آورد.

در ادامه خانم حاتمی مروری بر محورهای اخلاق در پزوهش پرداختند و گفتند :  يكى از مهم ترين گام ها و مراحل مقدماتى هر تحقيقى مسئله گزينى است. جهت گيرى هر تحقيقى با توجه به مسئله آن مشخص مى شود. به همين دليل است كه انتخاب مسئله از جمله مهم ترين و بنيادى ترين مراحل تحقيق است نكته ديگرى كه در انتخاب موضوع و مسئله تحقيق بايد مورد توجه قرار گيرد، اين است كه مسئله ما بايد به گونه اى باشد كه مشكلى از مشكلات علمى يا عملى جامعه را برطرف سازد.

 خانم حاتمی تاکید کرد  اخلا ق در جمع ها آوري، تحليل و تفسير داده بسیار مهم است و جمع آوري داده هـاي باكيفيـت يكـي از مهمتـرين دغدغـه هـاي پژوهشگر است كه فرايند پـژوهش بسـتگي بـه آن داشـته و در صورت عدم تحقق آن تمامي اين مراحل تحت تاثير قرار خواهد گرفت . گـاهي پژوهشـگر جهـت معتبـر نشان دادن پژوهش خود اقدام به تحريف نتايج مـي كنـد كـه از مصاديق بارز سـوءرفتار اخلاقـي اسـت . محقـق مـي بايسـت در نوشتن نتايج اصول امانتداري و صداقت را رعايت نمايد ، پژوهشگر بايد از اضافه كردن نام ديگران يا در نظر گـرفتن نام يك همكار به عنـوان نويسـنده، در مقالـه اي كـه وي هـيچ كمك جدي و خاصي به نوشتن آن مقاله نكرده است خـودداري نمايد. افزودن نام ديگران به منظور موجه نشان دادن مقالـه ، بـه اعتبار اسم آنان ، نيز از جمله ديگر سوءرفتارهاي احتمالي در ايـن مرحله است. گاهي ممكن است پژوهشگر عليـرغم اسـتحقاق از درج نام خود به عنوان مولف امتناع كند يا تقـدم و تـاخر اسـامي نويسندگان در مقاله يا كتاب را رعايت نكند، كه اين موارد نيز از جمله سوء رفتارهاي اخلاقي در نوشـتن و ارائـه گـزارش نهـايي است پژوهشگر بايد در نظر داشته باشد كه در ارائه گزارش خود از اطلاعـات سـاختگی  استفاده نكند و نتيجه گيري خود را مبتنـي بـر واقعيـ تهـاي پژوهش گزارش نمايـد . همچنـين ، اطلاعـات بـا منشـ أ كپـي و استفاده از محيطهـاي مجـازي ماننـد : اينترنـت و خـود نوشـتار دزدي  نيز سوء رفتار پژوهشي محسوب ميگردند...

و موارد دیگری نیز بیان کردند

در خاتمه گفتند : رعايت اخلاق در پژوهش و تحقيق علمـي، چيـزي جـز رعايـت كيفيت در فرايند پژوهش نمي باشد. تعهد كم به بايـدها و نبايـدهاي اخلاقـي ميـان محققـان و پژوهشگران ميتواند لطمه هاي جبران ناپذيري بـه پيكـره نظـام علمي كشور وارد نمايد، تـا جـايي كـه بـه اعتبـار پژوهشـگران و پژوهشهاي علمي آنان در جوامع ملي و بين المللـي نيـز خدشـه وارد خواهد شد . حاصل پژوهش ها و تحقيقات ما  باید باعث  پیشرفت و ترقی دين و معنويت باشد تا منجر  به سعادت حقيقى بشريت بشود .