معارف مهدویت
دوشنبه ۹ تير ۱۳۹۹معاونت فرهنگی آموزش عالی زینبیه سلسله مباحثی را با عنوان معارف مهدویت برای مطالعه علاقه مندان قرار داده است.
بسم الله الرحمن الرحیم:
بنا به اعتقاد یک مسلمان، شریعت های الهی همه یکی هستند و تناقض و تنافی در بین آنها نیست إلا اینکه از نظر اجمال و تفصیل و کمی و زیادی فروع، مختلفند.
چون سیر بشر از نقص به سوی کمال تدریجی و استعداد قبول معارف الهیه در هر عصری با عصر دیگر مختلف است وقتی این سیر به پایان رسید و بشر از نظر معرفت و علم به عالیترین موقعیت خود رسید، آن وقت است که رسالت نیز ختم شده و کتاب خاتم الانبیا و شریعت در میان بشر برای همیشه می ماند و دیگر بشر انتظار آمدن کتاب و شریعت دیگری را نمیبرد.
اگر امروز با اینکه خاتم پیغمبران صلی الله و علیه و آله و سلم مبعوث شده و برترین کتاب آسمانی را آورده، بشر به مرحله‌ای که می‌بایست از کمال برسد نرسیده برای این است که دین اسلام آنطور که باید در مجتمعات بشری گسترش نیافته.
و گرنه بشر می تواند با بسط دایره دین و بررسی حقایق معارف آن رو به کمال گذاشته و به تدریج مراحل علم و عمل را یکی پس از دیگری طی کند همچنانکه خود قرآن کریم این معنا را به بیانات مختلف و هرچه رساتر توصیه فرموده است.
بنا به اعتقاد یک مسلمان، شریعت های الهی همه یکی هستند و تناقض و تنافی در بین آنها نیست إلا اینکه از نظر اجمال و تفصیل و کمی و زیادی فروع، مختلفند.
چون سیر بشر از نقص به سوی کمال تدریجی و استعداد قبول معارف الهیه در هر عصری با عصر دیگر مختلف است وقتی این سیر به پایان رسید و بشر از نظر معرفت و علم به عالیترین موقعیت خود رسید، آن وقت است که رسالت نیز ختم شده و کتاب خاتم الانبیا و شریعت در میان بشر برای همیشه می ماند و دیگر بشر انتظار آمدن کتاب و شریعت دیگری را نمیبرد.
اگر امروز با اینکه خاتم پیغمبران صلی الله و علیه و آله و سلم مبعوث شده و برترین کتاب آسمانی را آورده، بشر به مرحله‌ای که می‌بایست از کمال برسد نرسیده برای این است که دین اسلام آنطور که باید در مجتمعات بشری گسترش نیافته.
و گرنه بشر می تواند با بسط دایره دین و بررسی حقایق معارف آن رو به کمال گذاشته و به تدریج مراحل علم و عمل را یکی پس از دیگری طی کند همچنانکه خود قرآن کریم این معنا را به بیانات مختلف و هرچه رساتر توصیه فرموده است.
بسم الله الرحمن الرحیم
اگر در مهارف الهیه، که اسلام به آن دعوت می‌کند دقت کنیم خواهیم دید که از سایر شریعت های آسمانی دقیق‌تر و کامل‌تر است و همچنین شرایط و قوانین عملی اسلام؛ متعالی ترین و دقیق ترین قوانین اند. در دقتّ این قوانین، همین بس که از کوچکترین حرکات و سکنات فردی و اجتماعی انسان گرفته تا بزرگترین آن را، در نظر گرفته و همه را تعیین نموده و برای هر یک حد مشخصی، قرار داده و در عین حال تمامی اعمال، بشر، را براساس توحید تنظیم نموده که او را به سوی سعادت حقیقی سوق دهد.
در این میان آنچه امتیازی خاص به این دین و بخصوص مذهب شیعه بخشیده است، موضوع عصمت و صیانت نبی مکرم صلی الله و علیه و آله و سلم از سهو و خطا و نیز عدم تحریف قرآن کریم، اعتقاد به استمرار نبوت از طریق امامت و در نهایت اعتقاد به مهدویت با دید خاص خویش می باشد.
مهدویت در منظر شیعه یعنی اعتقاد و حیات شخصی معین و مشخص که در سال ۲۵۵ هجری قمری متولد شده و تاکنون امامت این امت را ولو در غیبت کبری و سپس با ظهورش تا قیامت، عهده دار می باشد. و در آخرالزمان پس از بروز تحولاتی، با برپایی حکومت عدل جهانی، احکام و معارف قرآنی را در گستره ی زمین به حاکمیت مطلق خواهد رسانید و همه انسان‌ها را به صراط مستقیمِ موصل به قرب الهی دعوت کرده و همه را در این مسیر رهنمون و دستگیر خواهد شد.
اگر در مهارف الهیه، که اسلام به آن دعوت می‌کند دقت کنیم خواهیم دید که از سایر شریعت های آسمانی دقیق‌تر و کامل‌تر است و همچنین شرایط و قوانین عملی اسلام؛ متعالی ترین و دقیق ترین قوانین اند. در دقتّ این قوانین، همین بس که از کوچکترین حرکات و سکنات فردی و اجتماعی انسان گرفته تا بزرگترین آن را، در نظر گرفته و همه را تعیین نموده و برای هر یک حد مشخصی، قرار داده و در عین حال تمامی اعمال، بشر، را براساس توحید تنظیم نموده که او را به سوی سعادت حقیقی سوق دهد.
در این میان آنچه امتیازی خاص به این دین و بخصوص مذهب شیعه بخشیده است، موضوع عصمت و صیانت نبی مکرم صلی الله و علیه و آله و سلم از سهو و خطا و نیز عدم تحریف قرآن کریم، اعتقاد به استمرار نبوت از طریق امامت و در نهایت اعتقاد به مهدویت با دید خاص خویش می باشد.
مهدویت در منظر شیعه یعنی اعتقاد و حیات شخصی معین و مشخص که در سال ۲۵۵ هجری قمری متولد شده و تاکنون امامت این امت را ولو در غیبت کبری و سپس با ظهورش تا قیامت، عهده دار می باشد. و در آخرالزمان پس از بروز تحولاتی، با برپایی حکومت عدل جهانی، احکام و معارف قرآنی را در گستره ی زمین به حاکمیت مطلق خواهد رسانید و همه انسان‌ها را به صراط مستقیمِ موصل به قرب الهی دعوت کرده و همه را در این مسیر رهنمون و دستگیر خواهد شد.
قسمت_سوم
بسم الله الرحمن الرحیم
مفاهیم امامت، وصایت، ولایت، عصمت، عترت، غیبت، حجت قائم، ولیعصر امام زمان و.... افزون بر مفاهیم توحید، نبوت، عدل و معاد با هویت فرهنگی و تاریخی تشیع در آمیخته اند و شیعه در چارچوب این مفاهیم جهان بینی توحیدی ژرف و استواری را بنیان نهاده است که طی آن روابط و سلسله مراتب تکوینی و تشریعی تمام هرم هستی _از عرش تا فرش_ به صورت بسیار دقیقی تبیین شده است تا انسان را به ولایت و خلافت الهی و سعادت دنیا و آخرت برساند.
در این مذهب تقرب الی الله ابزار موصل به هدف نهایی آفرینش انسان شمرده می‌شود که آدمی برای عروج به درجات قرب نیازمند به وسیله است.
بر این مبنا، ابتغاء وسیله، بر وی واجب شده تا در مراتب وجود، فاصله از مخلوق فانی تا خالق سرمدی و از خود تا خدا را پر نماید.
در تفکر شیعی چنگ زدن به عروة الوثقای ولایت، همان توسل و ابتغا، و شخص امام، همان وسیله می باشند،
انسان از طریق ولایت و اطاعت از امام و حجت زمان به خداوند متعال نزدیک شده و اتصال روحانی می‌یابد.
امام انسان کامل است و انسان کامل مظهر اسماء الله الحسنی و تجلی اعظم الهی و مجلای اتم صفات جلال و جمال حق سبحانه است.
امام یا خلیفه الله همان مخلوقی است که کردگار حکیم با آفرینش وی بر فرشتگان مباهات کرد.
آخرین خلیفه الله کسی جز حضرت بقیه الله عجل الله تعالی فرجه شریف نیست. همو که آیینه دار طلعت رب العالمین است.
از این روی در دعای شریف ندبه، امام زمان (عج) با این عبارت طلب می شود:
أین وجه الله الذی إلیه یتوجه الأولیاء.... أین السبب المتصل بین الأرض و السماء
بسم الله الرحمن الرحیم
مفاهیم امامت، وصایت، ولایت، عصمت، عترت، غیبت، حجت قائم، ولیعصر امام زمان و.... افزون بر مفاهیم توحید، نبوت، عدل و معاد با هویت فرهنگی و تاریخی تشیع در آمیخته اند و شیعه در چارچوب این مفاهیم جهان بینی توحیدی ژرف و استواری را بنیان نهاده است که طی آن روابط و سلسله مراتب تکوینی و تشریعی تمام هرم هستی _از عرش تا فرش_ به صورت بسیار دقیقی تبیین شده است تا انسان را به ولایت و خلافت الهی و سعادت دنیا و آخرت برساند.
در این مذهب تقرب الی الله ابزار موصل به هدف نهایی آفرینش انسان شمرده می‌شود که آدمی برای عروج به درجات قرب نیازمند به وسیله است.
بر این مبنا، ابتغاء وسیله، بر وی واجب شده تا در مراتب وجود، فاصله از مخلوق فانی تا خالق سرمدی و از خود تا خدا را پر نماید.
در تفکر شیعی چنگ زدن به عروة الوثقای ولایت، همان توسل و ابتغا، و شخص امام، همان وسیله می باشند،
انسان از طریق ولایت و اطاعت از امام و حجت زمان به خداوند متعال نزدیک شده و اتصال روحانی می‌یابد.
امام انسان کامل است و انسان کامل مظهر اسماء الله الحسنی و تجلی اعظم الهی و مجلای اتم صفات جلال و جمال حق سبحانه است.
امام یا خلیفه الله همان مخلوقی است که کردگار حکیم با آفرینش وی بر فرشتگان مباهات کرد.
آخرین خلیفه الله کسی جز حضرت بقیه الله عجل الله تعالی فرجه شریف نیست. همو که آیینه دار طلعت رب العالمین است.
از این روی در دعای شریف ندبه، امام زمان (عج) با این عبارت طلب می شود:
أین وجه الله الذی إلیه یتوجه الأولیاء.... أین السبب المتصل بین الأرض و السماء
قسمت_چهارم
بسم الله الرحمن الرحیم
... این ادعیه از منابع و گنجینه های معارف الهیه و شاخه‌ای از سنت شریفه محسوب می‌شوند که افکار و فرهنگ و معارف ائمه علیهم السلام در آنها متبلور و جلوه گر شده‌اند و در کنار عقل و قرآن، شاخه‌های شجره‌ی طوبای نبوت و برآمده از یک ریشه مبارک و همه از یک قانون گذارند.
تردیدی نیست که بنابر نص حدیث شریف ثقلین - که نزد همه مسلمانان متواتر است- اهل بیت علیهم السلام همتا و کفو قرآن اند از این رو باید ادعیه را، شواهد و تفاصیلی برای آیات کریمه‌ی قرآن که بر ظهور منجی دلالت دارند، قلمداد نماییم.
قرآن مجید مسئله ظهور مهدی امت که از رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، نیز متواتر است را، با مجموعه ای از آیات شریفه بیان فرموده است؛ به عنوان نمونه در آیه شریفه : «وَإِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ أَخْرَجْنَا لَهُمْ دَابَّةً مِنَ الْأَرْضِ تُكَلِّمُهُمْ ..» وقتی که زمان قطعی بر آنها رسید بر ایشان جنبنده ای از زمین را خارج می‌کنیم تا با ایشان سخن گوید (نمل۸۲)
علامه (ره) می فرماید مراد از دابه الارض همان آیت خارق العاده ای است که در آیه 53 سوره فصلت وعده داده است. «سَنُرِيهِمْ آيَاتِنَا فِي الْآفَاقِ وَفِي أَنْفُسِهِمْ حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ» (همانا آیات خویش را در آفاق و جان هایشان به زودی به آنها می نمایانیم تا برایشان روشن شود که همانا او حق است)
بسم الله الرحمن الرحیم
... این ادعیه از منابع و گنجینه های معارف الهیه و شاخه‌ای از سنت شریفه محسوب می‌شوند که افکار و فرهنگ و معارف ائمه علیهم السلام در آنها متبلور و جلوه گر شده‌اند و در کنار عقل و قرآن، شاخه‌های شجره‌ی طوبای نبوت و برآمده از یک ریشه مبارک و همه از یک قانون گذارند.
تردیدی نیست که بنابر نص حدیث شریف ثقلین - که نزد همه مسلمانان متواتر است- اهل بیت علیهم السلام همتا و کفو قرآن اند از این رو باید ادعیه را، شواهد و تفاصیلی برای آیات کریمه‌ی قرآن که بر ظهور منجی دلالت دارند، قلمداد نماییم.
قرآن مجید مسئله ظهور مهدی امت که از رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، نیز متواتر است را، با مجموعه ای از آیات شریفه بیان فرموده است؛ به عنوان نمونه در آیه شریفه : «وَإِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ أَخْرَجْنَا لَهُمْ دَابَّةً مِنَ الْأَرْضِ تُكَلِّمُهُمْ ..» وقتی که زمان قطعی بر آنها رسید بر ایشان جنبنده ای از زمین را خارج می‌کنیم تا با ایشان سخن گوید (نمل۸۲)
علامه (ره) می فرماید مراد از دابه الارض همان آیت خارق العاده ای است که در آیه 53 سوره فصلت وعده داده است. «سَنُرِيهِمْ آيَاتِنَا فِي الْآفَاقِ وَفِي أَنْفُسِهِمْ حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ» (همانا آیات خویش را در آفاق و جان هایشان به زودی به آنها می نمایانیم تا برایشان روشن شود که همانا او حق است)
بسم الله الرحمن الرحیم
... لیکن در آیات کریمه قرآن، چیزی که بتواند این آیت را تفسیر کند و معلوم سازد که این جنبنده ای که خدا به زودی از زمین بیرون می آورد چیست و چه خصوصیاتی دارد و صفات و نشانه هایش چیست وجود ندارد. ناچار برای تفسیر آن باید دست به دامان روایات تفسیری شویم.
تفسیر قمی در ذیل آیه « وَإِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ ...» می‌گوید پدرم از ابن عمیر از ابی بصیر از امام صادق علیه السلام روایت کرده که فرمود رسول خدا به امیرالمومنین علیهم السلام برخورد و او را در مسجد خوابیده دید بدین حال که مقداری ریگ جمع کرده و سرش را روی آن گذاشته بود حضرت حرکتش داد و فرمود «برخیز ای دابه الارض» مردی از اصحاب عرضه داشت یا رسول الله آیا ما هم می توانیم رفقای خود را به این نام بنامیم فرمود نه به خدا سوگند این نام جز برای او نیست و او همان دابه‌ای است که خدای تعالی در کتابش درباره ی آن فرموده است:« وَإِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ ...»
... اگرچه اعتقاد به مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف با تار و پود شیعه تنیده و با توجه به مطلب فوق عقیده به رجعت نیز مضاف به آن است؛ اما همواره در طول زمان این معارف در معرض سوالاتی از سوی حقیقت جویان و شبهات و وساوسی از سوی خناسان واقع شده است.
از امام دهم حضرت علی بن محمد الهادی علیهما السلام چنین روایت شده است: «اگر پس از غیبت قائم از دانشمندان کسانی نباشند که مردم را به سوی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف بخوانند و به جانب او را راهنمایی کنند و با برهان های خدایی از دین پاسداری کنند و بندگان ضعیف خدا را از شبکه‌های ابلیس و یاران او از دام های دشمنان اهل‌بیت علیهم السلام که زمام دل ضعیفان شیعه را چون سکان کشتی به دست گرفته‌اند رهایی بخشند، کسی به جای نمی ماند مگر اینکه از دین خدا برگردد.
چنین دانشمندانی نزد خداوند از فاضلان به شمار می‌آیند.»
بر پایه این حدیث شریف و احادیث مشابه آن یکی از وظایف ویژه عالمان دینی در مقطع غیبت حضرت ولیعصر ارواحنافداه، تلاش در جهت معرفی ابعاد شخصیت الهی و چهره ملکوتی آن حضرت و رسالت عظیم و حقوق واجب الاداء ایشان به شیعیان است یعنی گذشته از وظایف متعدد و همگانی، مانند دعا برای تعجیل در فرج، تجدید بیعت با امام زمان، انجام حج از طرف ایشان، صدقه دادن به نیابت از طرف حضرتش، و غیره که خدای متعال همه موالی آن حضرت را به اداء آنها موفق بدارد، کارشناسان دینی باید به وسیله بیان و قلم، امت را هر چه بیش از پیش به گونه‌ای ژرف تر و متقن تر با ابعاد گوناگون شخصیتی مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف، شرایط ظهور، معنای صحیح انتظار و لوازم آن، چگونگی فرج و مقدمات آن، سیره اخلاقی اجتماعی حکومتی آن مصلح کبیر الهی آشنا سازند.
و در مرحله بعد عالمان دینی باید بکوشند تا پیوندهای عاطفی و انس روحانی میان امت و امام تعمیق گردد تا بدین ترتیب بستر فکری _ روانی مساعدی برای درخشش آن نجم ثاقب ایجاد شود.
... لیکن در آیات کریمه قرآن، چیزی که بتواند این آیت را تفسیر کند و معلوم سازد که این جنبنده ای که خدا به زودی از زمین بیرون می آورد چیست و چه خصوصیاتی دارد و صفات و نشانه هایش چیست وجود ندارد. ناچار برای تفسیر آن باید دست به دامان روایات تفسیری شویم.
تفسیر قمی در ذیل آیه « وَإِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ ...» می‌گوید پدرم از ابن عمیر از ابی بصیر از امام صادق علیه السلام روایت کرده که فرمود رسول خدا به امیرالمومنین علیهم السلام برخورد و او را در مسجد خوابیده دید بدین حال که مقداری ریگ جمع کرده و سرش را روی آن گذاشته بود حضرت حرکتش داد و فرمود «برخیز ای دابه الارض» مردی از اصحاب عرضه داشت یا رسول الله آیا ما هم می توانیم رفقای خود را به این نام بنامیم فرمود نه به خدا سوگند این نام جز برای او نیست و او همان دابه‌ای است که خدای تعالی در کتابش درباره ی آن فرموده است:« وَإِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ ...»
... اگرچه اعتقاد به مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف با تار و پود شیعه تنیده و با توجه به مطلب فوق عقیده به رجعت نیز مضاف به آن است؛ اما همواره در طول زمان این معارف در معرض سوالاتی از سوی حقیقت جویان و شبهات و وساوسی از سوی خناسان واقع شده است.
از امام دهم حضرت علی بن محمد الهادی علیهما السلام چنین روایت شده است: «اگر پس از غیبت قائم از دانشمندان کسانی نباشند که مردم را به سوی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف بخوانند و به جانب او را راهنمایی کنند و با برهان های خدایی از دین پاسداری کنند و بندگان ضعیف خدا را از شبکه‌های ابلیس و یاران او از دام های دشمنان اهل‌بیت علیهم السلام که زمام دل ضعیفان شیعه را چون سکان کشتی به دست گرفته‌اند رهایی بخشند، کسی به جای نمی ماند مگر اینکه از دین خدا برگردد.
چنین دانشمندانی نزد خداوند از فاضلان به شمار می‌آیند.»
بر پایه این حدیث شریف و احادیث مشابه آن یکی از وظایف ویژه عالمان دینی در مقطع غیبت حضرت ولیعصر ارواحنافداه، تلاش در جهت معرفی ابعاد شخصیت الهی و چهره ملکوتی آن حضرت و رسالت عظیم و حقوق واجب الاداء ایشان به شیعیان است یعنی گذشته از وظایف متعدد و همگانی، مانند دعا برای تعجیل در فرج، تجدید بیعت با امام زمان، انجام حج از طرف ایشان، صدقه دادن به نیابت از طرف حضرتش، و غیره که خدای متعال همه موالی آن حضرت را به اداء آنها موفق بدارد، کارشناسان دینی باید به وسیله بیان و قلم، امت را هر چه بیش از پیش به گونه‌ای ژرف تر و متقن تر با ابعاد گوناگون شخصیتی مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف، شرایط ظهور، معنای صحیح انتظار و لوازم آن، چگونگی فرج و مقدمات آن، سیره اخلاقی اجتماعی حکومتی آن مصلح کبیر الهی آشنا سازند.
و در مرحله بعد عالمان دینی باید بکوشند تا پیوندهای عاطفی و انس روحانی میان امت و امام تعمیق گردد تا بدین ترتیب بستر فکری _ روانی مساعدی برای درخشش آن نجم ثاقب ایجاد شود.